Yatırım Teşvik Bölgeleri

Yatırım Teşvik Bölgeleri, ülkemizde uygulanan teşvik sisteminin temel unsurlarından biridir ve bölgesel teşvik sistemi kapsamında sağlanan desteklerin belirlenmesinde kullanılan harita olarak tanımlanabilir. Bu harita, yatırımların hangi destek unsurlarından faydalanabileceğini belirleyen bir kriter olarak işlev görmektedir. Yatırım Teşvik Bölgeleri, SEGE (Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Endeksi) çalışması doğrultusunda yapılandırılmıştır. Bu yapı, farklı bölgeler arasındaki sosyo-ekonomik gelişmişlik farklarını minimize etmeyi hedefler.

Buna göre, daha gelişmiş illerde daha az teşvik uygulanırken, gelişmişlik düzeyi düşük olan bölgelerde daha fazla teşvik sağlanmaktadır. Bu şekilde 6 farklı bölge oluşturulmuş olup, 1. bölge en gelişmiş bölgeyi, 6. bölge ise en az gelişmiş bölgeyi ifade etmektedir. E-TUYS (Elektronik Teşvik Uygulama ve Yatırım İzleme Sistemi) platformunda yapılan her proje başvurusu öncesinde bölge seçimi otomatik olarak yapılmaktadır.

Yatırım Teşvik Bölgeleri Nedir?

Yatırım Teşvik Bölgeleri, ülkemizin illerini ve ilçelerini bir dizi nesnel kriterle sınıflandırarak belirlenen bölgelerdir. Bu sınıflandırma, iller ve ilçeler arasındaki sosyo-ekonomik gelişmişlik farklarını temel alır. Bölgesel teşvik sisteminin amacı, ülke genelinde gelişmişlik seviyesindeki eşitsizlikleri azaltmak ve daha dengeli bir ekonomik yapı oluşturmaktır. Bu doğrultuda, 6 farklı Yatırım Teşvik Bölgesi belirlenmiş olup, her bölgeye özgü destek unsurları farklılık göstermektedir. Bölgesel teşvik sistemi, tüm yönleriyle Yatırım Teşvik Bölgelerine dayanan bir yapıya sahiptir.

Yatırım Teşvik Bölgeleri 2024

Bir bölgenin sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesi zaman içinde değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle, SEGE çalışması belirli aralıklarla güncellenmekte ve bu güncellemelere paralel olarak Yatırım Teşvik Bölgeleri de yenilenmektedir. Yatırımcılar için, yatırım yapacakları yerin hangi bölgede yer aldığını bilmek oldukça önemlidir çünkü alınacak destek, bu bölgelere göre şekillenecektir. 2024 yılı itibariyle güncellenmiş olan Yatırım Teşvik Bölgeleri haritası, aşağıda yer alan görselde sunulmaktadır.

Yatırım Teşvik Bölgeleri Nelerdir?

2020 yılı itibariyle yapılan bir düzenleme ile bazı illerin bulunduğu bölgelerde değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklik, 2012 yılından bu yana geçerli olan bölgeler haritasının ilk kez revize edilmesidir. Güncel haritada 6 adet Yatırım Teşvik Bölgesi yer almakta ve her bölgeye özgü destekler farklılık arz etmektedir. Aşağıda, 2024 yılına ait Yatırım Teşvik Bölgeleri ve bu bölgelere ilişkin detaylı bilgiler bulunmaktadır.

1. Yatırım Teşvik Bölgesi

Birinci Yatırım Teşvik Bölgesi, ülkemizin en gelişmiş sosyo-ekonomik bölgelerinden biridir. Bu bölgedeki yatırımlar zaten oldukça yoğundur, bu nedenle sağlanan teşvikler minimum seviyededir. Birinci Bölge’de yer alan iller arasında Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Muğla ve Tekirdağ bulunmaktadır.

2. Yatırım Teşvik Bölgesi

İkinci Yatırım Teşvik Bölgesi, birinci bölgeye kıyasla daha az gelişmiş olmasına karşın yine de yüksek düzeyde ekonomik faaliyetin görüldüğü bir bölgedir. Burada sağlanan teşvikler, yatırımcılar için cazip olmakla birlikte, faiz desteği veya kar payı desteği gibi önemli unsurlar uygulanmamaktadır. Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bolu, Çanakkale (Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri hariç), Denizli, Edirne, Isparta, Karabük, Kayseri, Kırklareli, Konya, Manisa, Sakarya ve Yalova illeri, ikinci bölgenin sınırları içinde yer almaktadır.

3. Yatırım Teşvik Bölgesi

Üçüncü Yatırım Teşvik Bölgesi, ortalama gelişmişlik seviyesine sahip illeri kapsar. Burada sağlanan teşvikler de orta düzeydedir ve faiz desteği ile kar payı desteği gibi unsurlar uygulanmaya başlanmaktadır. Adana, Burdur, Düzce, Gaziantep, Karaman, Kırıkkale, Kütahya, Mersin, Samsun, Trabzon, Rize, Uşak ve Zonguldak illeri, üçüncü bölgeyi oluşturan iller arasında yer alır.

4. Yatırım Teşvik Bölgesi

Dördüncü Yatırım Teşvik Bölgesi, az gelişmiş bölgeler kategorisinde yer almaktadır. Bu nedenle, teşvik unsurlarının yoğunluğu artmaktadır. Bu bölgeye dahil olan iller arasında Afyonkarahisar, Aksaray, Amasya, Artvin, Bartın, Çorum, Elazığ, Erzincan, Hatay, Kastamonu, Kırşehir, Malatya, Nevşehir ve Sivas illeri bulunmaktadır.

5. Yatırım Teşvik Bölgesi

Beşinci Yatırım Teşvik Bölgesi, en az gelişmiş ikinci bölge olarak nitelendirilmektedir. Bu bölgede sağlanan destekler oldukça yüksek seviyelerdedir ve bölgesel teşviklerin uygulama oranları da artmaktadır. Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli ve Yozgat illeri bu bölgeyi oluşturan iller arasındadır.

6. Yatırım Teşvik Bölgesi

Altıncı Yatırım Teşvik Bölgesi, ülkemizin en az gelişmiş bölgesi olarak kabul edilmektedir. Bu bölgede, teşvikler en yüksek seviyeye ulaşmaktadır. Yatırımcılar, faiz desteği, kar payı desteği, gelir vergisi stopajı ve SGK primi (işçi hissesi) desteği gibi kapsamlı avantajlardan faydalanabilmektedir. Altıncı Bölge’deki iller arasında Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak ve Van illeri yer alırken, Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri de bu bölgeye dahildir.

Yatırım Teşvik Bölgelerinin Sağladığı Destek Unsurları

Yatırım Teşvik Bölgeleri, ülke genelinde dengeli bir yatırım dağılımı sağlamak amacıyla, gelişmişlik düzeyine göre sıralanmıştır. Birinci ve ikinci bölgelerde teşvikler sınırlı iken, üçüncü bölgeden itibaren daha kapsamlı destekler sunulmaktadır. Bu kapsamda, faiz desteği ve kar payı desteği gibi unsurlar üçüncü bölgeden itibaren uygulanmaya başlanmaktadır. Ayrıca, vergi indirimi, yatırıma katkı oranı ve istihdam desteklerinin oranları ile süreleri, altıncı bölgeye doğru gidildikçe önemli ölçüde artmaktadır. Bu sayede, altıncı bölgelerde yapılan yatırımlar daha hızlı gelişim gösterebilmektedir.

Yatırım Teşvik Bölgelerinde İlçeler: Yeni Düzenlemeler

2020 yılında yapılan düzenlemeler, yalnızca belirli illeri kapsayan Yatırım Teşvik Bölgeleri‘ni değiştirmekle kalmamış, aynı zamanda ilçe bazlı bir sınıflandırma sistemini de devreye almıştır. Bu yeni düzenlemelere göre, daha az gelişmiş ilçeler, belirlenen alt bölge desteklerinden faydalanabileceklerdir. Eskiden Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ya da Endüstri Bölgeleri (EB) gibi sanayi kümelenme alanlarında yapılan yatırımlar bu tür desteklerden yararlanırken, artık bazı illerdeki belirli ilçeler de aynı desteklerden faydalanabilmektedir.

Eğer bu ilçelerde bir OSB ya da EB gibi sanayi kümelenme alanları bulunuyorsa, yatırımcılar her iki destekten de yararlanma imkanına sahip olabilmektedirler. Aşağıda, yeni Yatırım Teşvik Bölgeleri kapsamında alt bölge desteğinden faydalanabilecek ilçelerin listesi yer almaktadır:

• Ankara: Çamlıdere, Bala, Haymana
• Adana: Yumurtalık, İmamoğlu, Karataş, Karaisalı, Tufanbeyli, Aladağ, Feke, Saimbeyli
• Afyonkarahisar: Kızılören, İhsaniye, Bayat, Sinanpaşa, Hocalar, Çobanlar
• Aksaray: Ortaköy, Sarıyahşi, Eskil, Ağaçören, Güzelyurt, Gülağaç
• Amasya: Göynücek, Hamamözü
• Antalya: Gündoğmuş
• Aydın: Kuyucak, Germencik, Karacasu, Sultanhisar, Köşk, Buharkent, Yenipazar, İncirliova, Bozdoğan, Koçarlı, Karpuzlu
• Balıkesir: Savaştepe, Dursunbey, Sındırgı, Havran, Kepsut, İvrindi, Balya
• Bartın: Kurucaşile
• Bilecik: Gölpazarı, İnhisar, Yenipazar
• Bolu: Yeniçağa, Mudurnu, Göynük, Seben, Kıbrısçık, Dörtdivan
• Burdur: Kemer, Ağlasun, Cavdır, Çeltikçi, Yeşilova, Altınyayla
• Bursa: Harmancık, Keles, Büyükorhan
• Çanakkale: Bayramiç, Yenice
• Çankırı: Bayramören
• Çorum: Ortaköy, Boğazkale, Uğurludağ, Mecitözü, Bayat, Laçin
• Denizli: Babadağ, Kale, Beyağaç, Baklan, Güney, Çameli
• Düzce: Çilimli, Kaynaşlı, Cumayeri, Gölyaka, Yığılca
• Edirne: Enez, İpsala, Meriç, Lalapaşa
• Elazığ: Kovancılar, Karakocan, Alacakaya, Maden, Palu, Baskil, Sivrice, Arıcak
• Erzincan: Otlukbeli, Tercan, Çayırlı
• Erzurum: Horasan, Hınıs, Şenkaya, Çat, Köprüköy, Tekman, Karaçoban, Karayazı
• Eskişehir: Alpu, Günyüzü, Han
• Gaziantep: Nizip, İslahiye, Oğuzeli, Nurdağı, Karkamış, Araban, Yavuzeli
• Hatay: Arsuz, Reyhanlı, Yayladağı, Hassa, Kumlu, Altınözü
• Isparta: Şarkikaraağaç, Aksu, Gelendost, Sütçüler
• İzmir: Bayındır, Beydağ, Kiraz
• Karabük: Eskipazar, Yenice, Ovacık, Eflani
• Karaman: Kazımkarabekir, Başyayla, Sarıveliler, Ayrancı
• Kastamonu: Daday, Cide, İhsangazi, Hanönü, Azdavay, Pınarbaşı, Şenpazar, Doğanyurt
• Kayseri: İncesu, Felahiye, Yahyalı, Bunyan, Yeşilhisar, Pınarbaşı, Sarıoğlan, Tomarza, Sarız, Akkışla
• Kırıkkale: Karakeçili, Delice, Keskin, Sulakyurt, Balışeyh, Çelebi
• Kırklareli: Demirköy, Pehlivanköy, Kofçaz
• Kırşehir: Akpınar, Çiçekdağı, Boztepe, Akçakent
• Kilis: Musabeyli, Polateli
• Konya: Kulu, Sarayönü, Hadim, Taşkent, Güneysınır, Hüyük, Kadınhanı, Doğanhisar, Tuzlukçu, Yalıhöyük, Bozkır, Derebucak, Altınekin, Çeltik, Yunak, Derbent, Halkapınar, Emirgazi
• Kütahya: Domaniç, Hisarcık, Şaphane, Pazarlar, Dumlupınar, Altıntaş, Çavdarhisar, Aslanapa
• Malatya: Hekimhan, Doğanşehir, Akçadağ, Yazıhan, Doğanyol, Arguvan, Kuluncak, Kale, Pütürge
• Manisa: Saruhanlı, Köprübaşı, Ahmetli, Gölmarmara, Selendi
• Mersin: Aydıncık, Mut, Gülnar
• Muğla: Seydikemer
• Nevşehir: Derinkuyu, Acıgöl
• Niğde: Altunhisar, Çiftlik
• Osmaniye: Sumbas
• Rize: Hemşin, Güneysu, İyidere, Derepazarı, İkizdere, Kalkandere, Çamlıhemşin
• Sakarya: Kaynarca, Ferizli, Karapürçek, Taraklı
• Samsun: Kavak, Havza, Alacam, Yakakent, Vezirköprü, Salıpazarı, Asarcık, Ayvacık
• Sinop: Dikmen
• Sivas: Akıncılar, Zara, Gölova, Kangal, Ulaş, Altınyayla, Hafik, Yıldızeli, Koyulhisar
• Trabzon: Çarşıbaşı, Araklı, Şalpazar, Dernekpazarı, Tonya, Köprübaşı, Hayrat, Düzköy
• Uşak: Banaz, Karahallı, Sivaslı
• Yozgat: Aydıncık
• Zonguldak: Kilimli, Gökçebey

Bu ilçeler, belirtilen Yatırım Teşvik Bölgeleri kapsamında daha fazla destek alabilmekte olup, yatırımcılar için önemli fırsatlar sunmaktadır. Bu fırsatların değerlendirilmesi, yerel kalkınmayı hızlandıracak ve bölgesel ekonomik gelişmelere katkı sağlayacaktır.

Alt Bölge Desteği ile Yatırım Teşvik Fırsatları

Alt bölge desteği, yatırımlar için daha fazla teşvik elde etme imkânı sunan önemli bir avantajdır. Alt bölgelerde gerçekleştirilen yatırımlar, daha yüksek teşvik oranlarından faydalanır. Organize Sanayi Bölgesi (OSB) veya Endüstri Bölgesi (EB) içerisinde yapılan yatırımlar da bu destekten yararlanır. Ayrıca, belirli alt bölge desteklerinden faydalanan ilçelerde yapılacak yatırımlar da bu avantajı elde eder. Eğer bir yatırım, hem OSB veya EB kapsamında yer alıyorsa hem de bir alt bölge desteğinden yararlanan ilçede bulunuyorsa, yatırımcılar her iki desteği birden kullanabilirler.

Ancak, alt bölge desteklerinden faydalanırken dikkat edilmesi gereken önemli bir husus bulunmaktadır. Bu destekler, yalnızca alt bölgenin sağladığı destek oranları ve sürelerini kapsamaktadır. Yatırım Teşvik Belgesinde yer almayan bir destek unsurunun eklenmesi söz konusu değildir. Bu konuya ilişkin örneklerle daha net bir şekilde açıklama yapılabilir:

Örnek 1: Dördüncü bölgedeki bir yatırım, altıncı bölgenin SGK Primi İşçi Hissesi Desteği ya da Gelir Vergisi Stopajı Desteği gibi teşviklerden yararlanamaz. Yalnızca dördüncü bölgedeki vergi indirimi ve SGK Primi İşveren Hissesi Desteği için, altıncı bölgenin destek oranları ve süreleri uygulanabilir.

Örnek 2: Birinci veya ikinci bölgelerde gerçekleştirilen bir yatırım, iki alt bölge desteğinden faydalansa da faiz desteği teşvik unsurundan yararlanamayacaktır. Ancak, yatırımcı kendi bölgesindeki vergi indirimi ve SGK Primi İşveren Hissesi Desteği açısından her iki alt bölgenin destek oranları ve sürelerinden faydalanabilecektir.

Örnek 3: Bir yatırım, kendi bölgesindeki bölgesel teşvik kriterlerini karşılamak zorundadır. Yalnızca bu şart sağlandığında, alt bölge desteğinden yararlanmak mümkün olacaktır. Eğer bir yatırım, iki alt bölgenin şartlarını sağlıyor ancak kendi bölgesindeki kriterleri karşılamıyorsa, bölgesel teşvikten faydalanamaz. Ancak, kendi bölgesinde teşvik alan bir yatırım, iki alt bölgenin destek oranları ve sürelerinden faydalanabilir.