İhracat Destekleri

İhracat Destekleri, ülkemiz ihracatçılarının uluslararası pazarlardaki rekabet gücünü artırmak, katma değeri yüksek ihracatı teşvik etmek, ihraç pazarlarını çeşitlendirmek ve küresel ölçekte marka değeri yaratmak amacıyla uygulanmaktadır.

Bu kapsamda, ihracat süreçlerini kolaylaştırmak ve ihracatçıların finansal yüklerini hafifletmek için çeşitli destek mekanizmaları devreye alınmıştır. Küçük, orta ve büyük ölçekli işletmeler için farklı yapılandırılmış destek programları sunularak, firmaların ihtiyaçlarına özel çözümler sağlanmaktadır.

İhracat desteklerinden etkin şekilde yararlanabilmek için bütüncül ve sistematik bir yaklaşım benimsenmesi gerekmektedir. Bu yaklaşım, süreçlerin hızlanmasını, doğruluğun artmasını ve desteklerin daha etkin kullanılmasını sağlamaktadır.

Yatırım teşvik belgesi kapsamında sunulan vergisel avantajların aksine, ihracat destekleri doğrudan nakdi yardımlar içermektedir. Ancak, her iki teşvik sistemi de birbirini tamamlayacak şekilde tasarlanmış olup, ihracatçılar için entegre bir teşvik stratejisi oluşturulması en doğru yöntem olacaktır.

İhracat Desteklerinin Kapsamı

İhracat destekleri, yurt içinde faaliyet gösteren firmaların uluslararası pazarlardaki etkinliklerini artırmaya yönelik devlet desteklerini kapsamaktadır. Genel olarak nakdi destekler şeklinde sunulsa da, belirli vergisel avantajları içeren destek unsurları da bulunmaktadır. Üretici, ticari ve dış ticaret şirketleri bu desteklerden yararlanabilmektedir. Hâlihazırda ihracat yapan veya ihracata hazırlanan tüm firmalar, gerekli mevzuat şartlarını sağladıkları takdirde bu desteklerden faydalanabilmektedir.

Bu desteklerden yararlanabilmek için ilgili mevzuata uygun şekilde hazırlanmış proje dosyaları ve destekleyici belgelerle başvuru yapılması gerekmektedir. Başvuruların belirlenen süreler içinde tamamlanması büyük önem arz etmektedir. Mevzuatta belirtilen sürenin aşılması durumunda, destek hakkı kaybedileceğinden başvuru sürecinin dikkatle ve titizlikle takip edilmesi gerekmektedir.

İhracat Desteklerinin Türleri

İhracat destekleri, ihracat süreçlerinin karmaşıklığı, zaman ve maliyet gereksinimleri ile işlemlerin taşıdığı riskler göz önünde bulundurularak ihracatçılar üzerindeki finansal yükü hafifletecek şekilde tasarlanmıştır. Ödeme yöntemine göre ihracat destekleri üç ana başlık altında incelenmektedir:

1. Nakdi Destekler: İhracatçılara doğrudan finansal katkı sağlanan desteklerdir.
2. Vergi İstisnaları: Belirli vergisel avantajlar ve muafiyetler sağlayarak ihracatçının maliyetlerini azaltan desteklerdir.
3. İhracat İadesi Destekleri: Belirli harcamaların ve vergilerin iadesi yoluyla ihracatçıları teşvik eden destek mekanizmalarıdır.

Ayrıca, ihracat sürecindeki aşamalara göre sınıflandırıldığında ihracat destekleri şu şekilde gruplandırılabilir:

1. İhracata Hazırlık Destekleri: Firmaların ihracata başlamadan önce gerekli hazırlıkları yapmaları için sağlanan destekler.
2. Pazara Giriş Destekleri: İhracatçıların uluslararası pazarlara açılmalarını kolaylaştıran destek mekanizmaları.
3. Pazarda Tutundurma Destekleri: Firmaların yurt dışı pazarlarda sürdürülebilir bir varlık göstermelerini sağlamak için sunulan teşvikler.
4. Markalaşma Destekleri: Küresel çapta güçlü bir marka oluşturmayı amaçlayan firmalar için geliştirilen özel destek programları.

İhracat desteklerinden maksimum verim alınabilmesi için firmaların stratejik bir plan çerçevesinde hareket etmeleri, başvuru süreçlerini dikkatle takip etmeleri ve ilgili mevzuata tam uyum sağlamaları büyük önem taşımaktadır. Bu destekler, ihracatçı firmaların uluslararası pazarlarda başarılı olmasını sağlamak adına kritik bir rol üstlenmektedir.

İhracat Desteklerinden Yararlanma Süreci

İhracat desteklerinden faydalanmak isteyen şirketlerin öncelikle Destek Yönetim Sistemi (DYS) üzerinde yetkilendirme işlemlerini tamamlamaları gerekmektedir. Yetkilendirme, şirket yöneticisi, bir çalışan veya harici bir temsilci aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Yetkilendirilecek kişinin, ilgili mevzuat ve uygulamalar konusunda bilgi sahibi olması büyük önem taşımaktadır. Destek Yönetim Sistemi (DYS) sistemine giriş yapıldıktan sonra, destek başvurularına ilişkin işlemler elektronik ortamda gerçekleştirilebilir. Başvuru süreçlerinde, harcamalara ilişkin zaman sınırlarına dikkat edilmelidir. Zamanında yapılmayan başvurular hak kaybına yol açabilirken, mevzuata uygun olmayan başvurular için yalnızca bir kez düzeltme hakkı tanınmaktadır. Sürekli tekrar eden hatalar ise başvurunun geçersiz sayılmasına neden olabilir.

İhracat Desteklerinden Kimler Yararlanabilir?

İhracat desteklerinden yararlanabilecek kişi ve kuruluşlar, yürürlükteki mevzuat hükümlerinde açıkça tanımlanmıştır. Genel olarak, Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş ve sanayi ya da ticaret alanında faaliyet gösteren kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketleri desteklerden faydalanabilmektedir. Ayrıca, Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDŞ), Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) ile tarımsal faaliyet gösteren şirketler ve tarım kooperatifleri de desteklerden yararlanma hakkına sahiptir.

İhracat Destekleri Başvuru Süreci

İhracat desteklerine başvuru süreci, destek türüne bağlı olarak farklı aşamalardan oluşmaktadır. Bazı destekler önceden projelendirilerek ön onaya tabi tutulurken, bazıları harcama yapıldıktan sonra belirlenen süreler içinde gerekli bilgi ve belgeler ile DYS sistemi üzerinden başvurulmasını gerektirir. Genel başvuru süreci şu adımlardan oluşmaktadır:

• DYS sisteminde yetkilendirme işlemi gerçekleştirilir.
• Gerekli belgeler, ihtiyaç halinde İhracatçı Birliği aracılığıyla sisteme yüklenir.
• Destek başvurusuna ilişkin proje dokümanları hazırlanır.
• Tüm bilgi ve belgeler mevzuata uygun şekilde düzenlenir.
• Belgeler DYS sistemine yüklenerek onaya sunulur.
• Eksik veya ek bilgi talebi olması durumunda DYS üzerinden gerekli düzenlemeler yapılır.
• Düzenlenen belgeler tekrar onaya sunulur.

Mevcut İhracat Destekleri

Ülkemizde ihracata yönelik devlet destekleri çeşitli mevzuatlar kapsamında belirlenmiştir. Her destek programının kendine özgü başvuru şartları, destek oranları ve uygulanma süreleri bulunmaktadır. Güncel olarak yürürlükte olan ihracat destekleri şunlardır:

• Dahilde İşleme Rejimi
• Hariçte İşleme Rejimi
• Vergi Resim Harç İstisna Belgesi
• TURQUALITY® Destekleri
• E-TURQUALITY Destekleri
• Marka Destek Programı
• Pazara Giriş Desteği
• Pazar Araştırması Desteği
• Fuar Katılım Desteği
• Yurt Dışı Ofis Kira Desteği
• Yurt Dışı Marka Tescil Desteği
• Yurt Dışı Tanıtım Desteği
• Tasarım Destekleri
• Küresel Tedarik Zinciri Desteği
• E-Ticaret Sitelerine Üyelik Desteği
• Yurt Dışı İş Seyahatleri Desteği
• Yurt Dışı Şirket Satın Alım Desteği
• Test, Analiz ve Sertifika Desteği
• İhracatçılara Yeşil Pasaport Sağlanması
• Tarımsal Ürünlerde İhracat İadeleri

İhracat desteklerinden en verimli şekilde yararlanabilmek için başvuru süreçlerine ve belirlenen süre sınırlamalarına azami dikkat gösterilmelidir. Ayrıca, ilgili mevzuat ve uygulama esaslarının titizlikle takip edilmesi, desteklerden sorunsuz şekilde faydalanılmasını sağlayacaktır.

Dahilde İşleme Rejimi

Dahilde İşleme Rejimi (DİR), ihracatçıların uygun koşullarda hammadde temin etmesini sağlayan bir uygulamadır. Ülkemiz gümrük bölgesine giriş yapan ithal mallar çeşitli rejimlere tabi tutulmakta olup, serbest dolaşıma girecek mallar için çeşitli ithalat politikaları çerçevesinde önlemler uygulanmaktadır. Bu önlemler arasında en yaygın olanı gümrük vergileridir. DİR kapsamında, ihraç edilecek malların üretiminde kullanılacak hammadde ve ara malları, gümrük vergisi ve diğer ticaret politikalarına tabi olmadan ithal edilebilmektedir. Bu sistem, üretim maliyetlerini düşürerek Türk ihraç ürünlerinin rekabet gücünü artırmayı ve çeşitliliğini sağlamayı amaçlamaktadır.

Hariçte İşleme Rejimi

Hariçte İşleme Rejimi, dahilde işleme rejiminin tersine işleyen bir sistem olarak düşünülebilir. Türk gümrük bölgesinde serbest dolaşımda bulunan malların, daha ileri seviyede işlenmesi, onarılması veya yenilenmesi amacıyla geçici olarak yurt dışına veya serbest bölgelere gönderilmesini ve işlemler tamamlandıktan sonra belirlenen süre içinde yeniden serbest dolaşıma girmesini kapsamaktadır.

Vergi, Resim, Harç İstisna Belgesi

İhracat, ihracat sayılan satışlar ve döviz kazandırıcı hizmetler kapsamında çeşitli vergi, resim ve harçlardan muafiyet sağlamak amacıyla düzenlenen bir belgedir. VRHİB sayesinde damga vergisi, harçlar ve Bankacılık ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) gibi yükümlülüklerden istisna sağlanmaktadır.

TURQUALITY® Destekleri

Türk markalarının küresel ölçekte güçlenmesini desteklemek amacıyla oluşturulan TURQUALITY® programı, katma değerli ürünlerin uluslararası pazarlarda rekabet edebilmesini sağlamaktadır. Bu destek programı, ihracat teşvikleri arasında en yüksek destek üst sınırına sahip olup, Türk malı imajının küresel ölçekte konumlandırılmasına katkıda bulunmaktadır.

E-TURQUALITY® Destekleri

E-ticaretin ve e-ihracatın giderek önem kazanmasıyla birlikte, TURQUALITY® programının e-ticaret sektörüne uyarlanmış versiyonu olan e-TURQUALITY® destekleri devreye alınmıştır. Bu destek, e-ihracatın gelişimini teşvik ederek Türk firmalarının dijital pazarlarda güçlü bir şekilde konumlanmasını sağlamayı hedeflemektedir.

Marka Destek Programı

Markalaşma sürecine katkı sunan bu program, TURQUALITY® desteğine kabul edilmeyen ancak uluslararası marka vizyonuna sahip firmaları desteklemektedir. Program kapsamında, Türk markalarının küresel pazarda rekabet edebilmesi için çeşitli teşvikler sunulmaktadır.

Pazara Giriş ve Pazara Giriş Belgeleri Desteği

İhracat pazarlarının genişletilmesi için hedef pazarların belirlenmesi ve bu pazarlara girişte gerekli olan test, analiz ve sertifikaların temin edilmesi büyük önem taşımaktadır. Özellikle Avrupa Birliği ve ABD gibi sıkı düzenlemelere sahip pazarlara girişte akredite kuruluşlardan alınması gereken belgelerin maliyetleri desteklenmektedir.

Fuar Katılım Desteği

Fuarlar, ihracatçılar için önemli iş bağlantıları kurma fırsatı sunmaktadır. Hem yurt içi hem de yurt dışındaki fuarlara katılım sağlayan firmalar için stand, yer kirası, ulaşım ve nakliye masrafları devlet tarafından desteklenmektedir.

Yurt Dışı Birim, Tanıtım ve Marka Tescil Desteği

Firmaların yurt dışında açacakları birimlerin kira giderleri, marka tescil süreçleri ve ilgili ülkelerde gerçekleştirilecek tanıtım faaliyetleri devlet destekleri kapsamında yer almaktadır. Bu destekler, uluslararası pazarlarda markalaşmayı teşvik etmektedir.

Tasarım Destekleri

Endüstriyel tasarım ihtiyacı bulunan firmalar için tasarım ofislerinin kurulması, tasarımcı ve mühendis istihdamı, malzeme, makine, teçhizat ve yazılım temini gibi alanlarda destekler sağlanmaktadır. Ayrıca, eğitim, danışmanlık, yurt dışı gezileri, sertifika ve test giderleri de destek kapsamındadır.

Küresel Tedarik Zincirlerine Katılım Desteği

Küresel Tedarik Zinciri (KTZ) içerisinde yer almak isteyen yerli üreticilerin bu sisteme entegrasyonunu sağlamak amacıyla çeşitli destekler sunulmaktadır. KTZ desteği, firmaların gerekli yatırımları tamamlamasına ve global zincirlerde daha hızlı konumlanmasına olanak tanımaktadır.

E-Ticaret Sitelerine Üyelik Desteği

Dünya genelinde önemli konuma sahip e-ticaret platformlarına üyelik, ihracatçılar için büyük bir avantaj sağlarken, bu üyeliklerin yüksek maliyetleri bulunabilmektedir. Devlet desteği, ihracatın başlangıç aşamasındaki firmaların bu maliyetleri karşılamalarına yardımcı olmaktadır.

İhracatçılara Yeşil Pasaport Sağlanması

İhracat performansına bağlı olarak belirli firmalara yeşil pasaport hakkı tanınmaktadır. Bu sayede ihracatçılar ve ilgili şirket çalışanları, uluslararası iş görüşmelerini hızlı ve etkin bir şekilde gerçekleştirme imkânına sahip olmaktadır.

Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi

Tarımsal ürünlerin uluslararası ticarette taşıdığı stratejik önem nedeniyle birçok ülke ihracat iadesi uygulamaktadır. Benzer şekilde, Türkiye de belirli tarımsal ürünler için ihracat iadesi desteği sunarak üreticilerin uluslararası pazarda daha rekabetçi olmasını sağlamaktadır.

İhracat Destekleri Danışmanlığı

İhracat destekleri danışmanlığı, diğer devlet teşviklerinde sunulan danışmanlık hizmetleriyle benzerlik gösterse de, sağlanan desteklerin miktarı ve oranları itibarıyla oldukça yüksek bir düzeye sahiptir. Ayrıca, ihracat destekleri, doğrudan nakdi geri ödeme imkânı sunmasıyla diğer devlet teşviklerinden ayrılmaktadır. Bu özellikleri nedeniyle, destek başvurularının yapılması ve sürecin yönetimi büyük bir özen ve titizlik gerektirmektedir. Dolayısıyla, ihracat destekleri danışmanlığı uzun vadeli ve kapsamlı bir süreç olarak değerlendirilmelidir.

İhracat Desteklerinden Sorumlu Kurumlar

İhracat destekleri, Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı tarafından sağlanmaktadır. Geçmişte Dış Ticaret Müsteşarlığı, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Ekonomi Bakanlığı tarafından yürütülen bu destek programları, günümüzde T.C. Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü tarafından uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra, İhracatçı Birlikleri de desteklerin yürütülmesi ve ihracatçıların bilgilendirilmesi konusunda çeşitli görevler üstlenmektedir. Ancak, ihracat destekleriyle ilgili nihai karar yetkisi ve yönetim sorumluluğu, T.C. Ticaret Bakanlığı’na aittir. Detaylı bilgilere ve güncel duyurulara, Bakanlığın resmi web sitesi olan https://www.ticaret.gov.tr adresinden ulaşılabilmektedir