İthalat İşlemleri

İthalat işlemleri, Türkiye’nin dış ticaret rejimi kapsamında şekillenen ve ulusal ekonomik çıkarlar doğrultusunda belirli kurallara bağlanmış kapsamlı bir süreçtir. Bu süreç, yalnızca ürünün yurt dışından temin edilmesiyle sınırlı olmayıp; çeşitli yasal düzenlemeler, izinler ve teknik gereklilikler çerçevesinde titizlikle yürütülmektedir.

İthalat faaliyetleri, ülkemizin dış ticaret politikalarına uygun şekilde planlanmakta ve kontrol altında tutulmaktadır. Bu doğrultuda, bazı ürün gruplarına yönelik ithalat izinleri, lisans uygulamaları, kota ve kontenjan sınırlamaları gibi önlemler devreye alınarak hem iç pazarın korunması hem de yerli üretimin desteklenmesi hedeflenmektedir.

Aynı zamanda, ithalatçılar için gümrük vergileri, ithal şehadetnamesi, gözetim belgesi, uygunluk ve kayıt belgeleri gibi çok sayıda belge ve yükümlülük söz konusudur. Tüm bu uygulamalar, ithalatın ülke menfaatlerine uygun şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaya yöneliktir.

Bununla birlikte, serbest piyasa koşullarının adil şekilde işlemesi amacıyla haksız rekabeti önlemeye yönelik koruma önlemleri de zaman zaman yürürlüğe konulmaktadır. Özellikle belirli ülkelerden düşük fiyatlarla yapılan ithalatın yerli üreticiyi olumsuz etkilemesi halinde damping soruşturmaları, sübvansiyon incelemeleri ve telafi edici vergi uygulamaları gibi ticaret politikası savunma araçları devreye alınabilmektedir.

İthalat işlemlerinin önemli bir boyutu da yatırım projeleri kapsamında gerçekleştirilen ithalattır. Özellikle kullanılmış makine ve teçhizat gibi ürünlerin yurda getirilmesinde farklı mevzuat hükümleri geçerlidir. Bu tür ürünlerin ithalatı, belirli koşullara bağlı olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı veya ilgili diğer kurumların özel izinlerine tabi tutulabilmektedir. Bu da yatırımcıların önceden fizibilite yapmasını ve mevzuata uygunluk açısından detaylı bir yol haritası oluşturmasını gerektirir.

Tüm bu süreçlerin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi, hem yasal uyum açısından hem de zaman ve maliyet yönetimi bakımından kritik önem taşır. Bu nedenle, ithalatla ilgili güncel mevzuatın yakından takip edilmesi, uzman danışmanlık desteği alınması ve ilgili kurumlarla koordineli çalışılması önerilir.

Aşağıda, ülkemizde uygulanmakta olan temel ithalat işlemleri başlıca kategoriler altında özetlenmiştir. Bu başlıklar, ithalat sürecine dair genel bir bakış sunmakla birlikte, her ürün grubu için farklı uygulamalar söz konusu olabileceğinden, detaylı analiz yapılması tavsiye edilir.

İthalat İşlemlerinin Tanımı

İthalat işlemleri, yurtdışından tedarik edilen malların ülkemize girişinde ihtiyaç duyulan tüm izin, lisans ve belgelerin temin edilmesi sürecini kapsamaktadır. Bununla birlikte, gümrük vergisi düzenlemeleri ile ithal edilen ürünlerin serbest dolaşıma girişine ilişkin uygulanacak tedbirler de bu sürecin bir parçasıdır. Ayrıca, ithal edilen ürünlerle ilgili haksız rekabetin önlenmesi amacıyla belirlenen koruma önlemleri de yürütülebilmektedir.

İthalat Sürecinde Yer Alan Temel Uygulamalar

1. Gümrük Vergisi Düzenlemeleri: İthal edilen ürünlerin vergi oranlarının belirlenmesi ve uygulanması süreçlerini kapsar.
2. İthal Şehadetnamesi: Belirli ürünlerin ithalatında gerekli olan resmi belgelendirme sürecidir.
3. Kullanılmış Makine ve Teçhizat İthalat İzni: Yatırım projeleri kapsamında kullanılmış makine ve teçhizatın ithalatında alınması gereken özel izinleri içerir.
4. Tarım Ürünlerinde Tarife Kontenjanı Uygulaması: Tarım ürünlerinin ithalatında belirli sınırlamalar ve vergi avantajları sağlayan düzenlemelerdir.
5. Sanayi Ürünlerinde Tarife Kontenjanı Uygulaması: Sanayi sektörüne yönelik ithalatta belirli kotaların ve vergi indirimlerinin uygulanmasını içerir.
6. Gözetim Uygulamaları ve Belgelendirme: İthal edilen malların belirli kriterlere uygunluğunun denetlenmesi ve gerekli gözetim belgelerinin temin edilmesini kapsar.
7. Haksız Rekabete Karşı Önlemler: Damping ve sübvansiyon gibi haksız rekabet unsurlarına karşı yürütülen koruma tedbirlerini içerir.
8. İthalatta Kayıt Belgesi: Belirli ürünlerin ithalatı için gerekli olan kayıt sürecini ve belgelendirme işlemlerini kapsar.
9. İthalat Uygunluk Yazısı ve Uygunluk Belgesi: İthal edilen ürünlerin ilgili teknik ve yasal düzenlemelere uygunluğunu belgeleyen süreci içerir.

Yukarıda belirtilen süreçler, ithalat işlemlerinin düzenli ve yasal çerçevede yürütülmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Şirketlerin ithalat faaliyetlerini planlarken bu düzenlemeleri dikkate alması, süreçlerin sorunsuz ilerlemesi açısından büyük önem taşımaktadır.

İthalat İşlemleri: Kurumsal Süreçler ve Gereksinimler

İthalat işlemleri günümüzde genellikle Tek Pencere Sistemi veya İthalat Bilgi Sistemi aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bu sistem, gümrük idareleri ile entegre çalışmakta olup, diğer kurumlarla doğrudan bir entegrasyon bulunmamaktadır. Bu nedenle, ithalat belge işlemlerini gerçekleştirebilmek için sisteme özel yetkilendirme alınması gerekmektedir. Yetkilendirme süreci için gerekli olan belgeler aşağıda sıralanmıştır:

1. Dilekçe: İthalat belge işlemleri için Bakanlıkça belirlenen formatta hazırlanmış yetkilendirme dilekçesi.
2. Taahhütname: Şirketin yetkili temsilcileri tarafından imzalanarak noter onayı ile düzenlenen taahhütname.
3. Firma Tanımlama Formu: Eksiksiz şekilde doldurulup imzalanarak kaşelenmiş form.
4. Sicil Tasdiknamesi: Şirketin sicil kaydını doğrulayan resmi belge.

Bu belgelerin, KEP sistemi üzerinden Bakanlık KEP adresine gönderilmesi gerekmektedir. İthalat işlemleri için kullanılacak KEP adresi: ticaretbakanligi@hs01.kep.tr olarak belirlenmiştir. Belgeler gönderildikten sonra, Bakanlık e-imza uygulamaları sayfasına yönlendirilirsiniz. Burada, “İthalat Belge İşlemleri” kısmında KEP ile gönderilen belgelerle uyumlu bilgiler doldurulmalıdır. Bu aşamalar tamamlandığında, kısıtlı yetki verilir ve sisteme e-imza ile giriş yapılabilir. Ardından, belgeler sisteme yüklenerek tam yetki alınır ve ithalat işlemleri için başvurular yapılabilir.

İthalat İşlemleri Kapsamı

İthalat işlemleri, gümrük ve ithalat mevzuatları çerçevesinde birçok işlem gerçekleştirilmesini sağlayan bir platformda yapılmaktadır. Bugün itibarıyla, ithalat işlemleri tamamen elektronik ortamda yürütülmektedir. Bu sistem üzerinden gerçekleştirilebilecek işlemler şunlardır:

• TPS-0951: İthal Lisansı (Korunma)
• TPS-0954: İthal Lisansı (Tarım-Otonom)
• TPS-0956: İthal Lisansı (Tarım-Ülke Bazlı)
• TPS-0955: İthal Lisansı (Sanayi)
• TPS-0958: İthal Lisansı (Ozon)
• TPS-0962: İzin Belgesi (Kullanılmış Eşya-Liste dışı)
• TPS-0970: İzin Belgesi (Kullanılmış Eşya-Liste)
• TPS-0875: İzin Belgesi (KSS)
• TPS-0983: İzin Belgesi (Kıymetli Kağıt)
• TPS-0340: İzin Belgesi (Kamu İthalat)
• TPS-0963: Gözetim Belgesi (Tarım)
• TPS-0964: Gözetim Belgesi (Sanayi)
• TPS-1082: İthal Şahadetnamesi
• TPS-1083: Nihai Kullanım Sertifikası

İthalatta Gözetim Uygulaması

İthalat işlemleri kapsamında, gözetim belgesi ve gözetim uygulamaları, düşük birim fiyatlı ithalatı sınırlamak amacıyla uygulanan tedbirlerden biridir. Belirli ürünler, belirli bir fiyatın altında serbest dolaşıma girebilmesi için gözetim belgesi alınması zorunludur. Bu fiyat, “gözetim kıymeti” olarak adlandırılır. Gözetim kıymetinin üzerinde kalan birim fiyatlarla yapılan ithalatlarda ise gözetim belgesi alınması gerekmez.

Kullanılmış Makine İthalat İzni

Kullanılmış makinelerin ithalatı, yalnızca Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü tarafından verilen izinle yapılabilmektedir. Bu izin alınmadan, kullanılmış makinelerin ülkemize girişi mümkün değildir. Kullanılmış makineler, iki farklı yöntemle ithal edilebilir: kullanılmış münferit makine ve kullanılmış komple tesis.

• Kullanılmış Münferit Makine İthalatı: Bu tür ithalatlar, belirli bir sistem üzerinden başvuru yapılarak alınan izin ile gerçekleştirilir.
• Kullanılmış Komple Tesis İthalatı: Bu tür ithalatlar ise Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından verilen izinle yapılmaktadır.

Her iki ithalat türünde de, yatırım teşviklerinden yararlanabilmek için Yatırım Teşvik Belgesi alınması mümkündür. Bu belgeler, devlet yardımları kapsamında KDV İstisnası ve Gümrük Vergisi Muafiyetleri gibi avantajların sağlanmasına olanak tanır.

Tarife Kontenjanları

Ülkemiz ile diğer ülkeler arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmaları ve tercihli ticaret anlaşmaları çerçevesinde, ayrıca ülkemizin ihtiyaçları doğrultusunda açılan tarife kontenjanları üzerinden ithalat yapılabilir. Bu kontenjanlar, düşük veya sıfır gümrük vergisi ile ithalat imkanı tanırken, kontenjan miktarının tamamlanması durumunda, yeniden uygulanmaya başlanan gümrük vergisi ile ithalat yapılması söz konusu olabilir.

Tarife kontenjanları sektörel bazda şu şekilde belirlenmiştir:

• Tarım Ürünlerinde Açılan Tarife Kontenjanları
• Sanayi Ürünlerinde Açılan Tarife Kontenjanları

İthalatta Haksız Rekabete Karşı Alınan Önlemler

Bir ürünün, ülkemizde normal piyasa fiyatlarının çok altında bir fiyatla satılması, yerli üreticilerin zarar görmesine ya da yeni kurulan sanayi dallarının gelişiminin engellenmesine yol açabiliyorsa, bu durumda haksız rekabet önlemleri devreye sokulabilir. Damping ve sübvansiyon soruşturmaları gerçekleştirilerek, ilgili ürünlere ek vergiler uygulanabilir. Bu önlemler, yerli üreticilerin korunması amacıyla büyük önem taşır.

Eğer bir bölge, ülke veya firma haksız rekabet koşulları yaratıyorsa, bu duruma karşı gerekli tedbirlerin alınması mümkündür.