Yatırım Yeri Tahsisi

Yatırım Yeri Tahsisi, Türkiye’nin kalkınma hedefleri doğrultusunda, stratejik öneme sahip sektörlerdeki yatırımların hızla hayata geçirilmesini sağlamak amacıyla uygulanan önemli bir destek mekanizmasıdır. Bu Yatırım Yeri Tahsisi Uygulaması, yatırımcıların karşı karşıya kaldığı en büyük sorunlardan biri olan uygun arazi temini ve maliyet yükünü azaltmak için geliştirilmiştir. Özellikle büyük ölçekli veya arazi ihtiyacı yüksek olan projeler için, yatırım yeri tahsisi birçok açıdan kolaylık sağlayan bir sistemdir.

Turizmden tarıma, hayvancılıktan imalat sanayine kadar geniş bir sektör yelpazesinde uygulanabilen bu teşvik, devletin mülkiyetinde bulunan taşınmazların yatırımcılara uzun süreli olarak tahsis edilmesi esasına dayanır. Yatırımın niteliği ve bulunduğu bölgenin kalkınma önceliklerine göre şekillenen bu uygulama sayesinde, yatırımcılar genellikle 49 yıla kadar kullanım hakkı elde edebilmekte ve bu sayede yatırım planlarını uzun vadeli olarak şekillendirebilmektedir.

Yatırım yeri tahsisi süreci, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi ilgili kurumların koordinasyonuyla yürütülmekte olup; teşvik belgesi sahibi olan yatırımcılara, belirli kriterleri sağlamaları halinde bu hak tanınmaktadır. Tahsis edilecek arazinin uygunluğu, çevresel etki değerlendirme (ÇED) durumu, imar planları ve kamu yararına hizmet etme potansiyeli gibi birçok faktör bu süreçte dikkate alınmaktadır.

Bu uygulama sadece maliyet avantajı sağlamakla kalmaz; aynı zamanda yatırımın başlama sürecini hızlandırarak, ekonomik hareketliliğin kısa sürede başlamasını sağlar. Özellikle organize sanayi bölgeleri dışında gerçekleştirilecek projeler için, yer bulma ve altyapı hazırlıklarını aşmak oldukça zaman alıcı ve maliyetli olabilirken, devlet tarafından tahsis edilen arazilerle bu süreç önemli ölçüde kolaylaştırılmaktadır.

Ayrıca yatırım yeri tahsisi, sadece büyük ölçekli firmalara değil, bölgesel kalkınmayı destekleyici nitelikteki küçük ve orta ölçekli yatırımlar için de fırsatlar sunar. Geri kalmış ya da kalkınmada öncelikli bölgelerdeki projelerde yatırım yerinin bedelsiz veya düşük bedelli tahsisi gibi özel imkanlar da sağlanabilmektedir. Bu da hem bölgesel eşitsizliklerin giderilmesine katkı sağlamakta hem de yatırımcının riskini azaltmaktadır.

Yatırım Yeri Tahsisi Nedir?

Yatırım Yeri Tahsisi, Hazine taşınmazlarının, birçok sektördeki yatırımcılar için ön izin, kullanma izni veya irtifak hakkı şeklinde tahsis edilmesidir. Yatırım Teşvik Belgesi sahibi olan yatırımcılar, bu mekanizmayı kullanarak, yatırım projeleri için yer tahsisi talep edebilirler. Öncelikle, yatırım projesi ile uyumlu bir alan belirlenir, gerekirse alternatif alanlar da değerlendirilir. Daha sonra, bu alanların tahsis işlemlerini başlatmak amacıyla ilgili kurumlarla iletişime geçilir. Bu süreçte, Yatırım Teşvik Belgesi temini büyük bir öneme sahiptir, çünkü yatırım yeri tahsisi işlemleri sırasında önemli avantajlar sağlar.

Yatırım Yeri Tahsisi Yapılabilecek Sektörler

Yatırım Yeri Tahsisi, geniş bir sektör yelpazesini kapsamaktadır. Eğitim, turizm, sanayi, hayvancılık, yenilenebilir enerji, entegre metal üretimi, petrokimya, biyoteknoloji, nanoteknoloji, bilgi teknolojileri, elektronik, ilaç ve tıbbi cihazlar, kimyasal maddeler, raylı sistemler, savunma, hava ve uzay teknolojileri ile tarım teknolojileri gibi alanlarda yatırım yapmayı planlayan gerçek ve tüzel kişiler, Yatırım Teşvik Belgesi temin ettikleri takdirde, Hazine arazileri üzerinde yer tahsisi alabilmektedirler.

Yatırım Yeri Tahsisi Başvurusu

Yatırım Yeri Tahsisi başvurusu, yalnızca Yatırım Teşvik Belgesine sahip yatırım projeleri için yapılmaktadır. Başvurulara geçmeden önce, yatırımcıların Yatırım Teşvik Belgesi veya yatırımın özelliklerini içeren bir ön tahsis yazısı almaları gerekmektedir. Başvuru süreci ise şu adımlarla ilerler:

1. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na başvuru yapılabilir.
2. Alternatif olarak, Taşınmazın bulunduğu yerin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne (Emlak Müdürlüğü, Milli Emlak Müdürlüğü veya Milli Emlak Şefliği) başvuru yapılması da mümkündür.

Yatırım Yeri Tahsisi: Uygulama Süreci ve Başvuru Bilgileri

Yatırımcılar, Yatırım Yeri Tahsisi desteğinden yararlanabilmek için uygun yatırım alanlarını tespit etmekle sorumludur. Bakanlık tarafından onaylanan taşınmazlar, Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde, başvuru süresi en az bir ay olacak şekilde ilan edilir. Bu taşınmazlar üzerine başvuru yapılabileceği gibi, yatırımcıların tespit ettikleri Hazine arazileri için de ilana çıkılması adına başvurular gerçekleştirilebilir. Ancak, bu süreç zaman alıcı ve karmaşık bir yolculuktur.

Başvurular, yalnızca Yatırım Yeri Tahsisi desteğini içeren Yatırım Teşvik Belgesi ile yapılabilir.

Yatırım Yeri Tahsisi Başvurusu Değerlendirilmesi

Yatırım Yeri Tahsis Başvuruları, kurulan değerlendirme komisyonu tarafından titizlikle incelenir. Komisyon, başvuruları vali veya görevlendirilen vali yardımcısı, ilgili bölgedeki en yüksek dereceli kamu görevlisi, taşınmazdan sorumlu birim amiri, belediye imar müdürü ve yatırımın ilişkili olduğu il müdürü gibi yetkililerden oluşur. Bu kurul, yatırımın finansman kaynakları, yatırımcı şirketin mali durumu, yatırım miktarı, projeye uygunluk ve alan ihtiyacı gibi unsurları göz önünde bulundurarak değerlendirme yapar.

Yatırım tutarına dair kriterler aşağıdaki gibidir:

• Tarım ve hayvancılık yatırımlarında: Rayiç değerin bir katı,
• Turizm yatırımlarında: Rayiç değerin iki katı,
• Diğer yatırımlarda: Rayiç değerin üç katı.

Yatırım Yeri Tahsis Başvuru Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Başvuru sonucunda, birden fazla yatırımcı aynı taşınmaz için talepte bulunduğunda, yatırımcının öz kaynakları, taahhüt edilen istihdam sayısı ve toplam sabit yatırım tutarı gibi unsurlar dikkate alınarak puanlama yapılır. En yüksek puanı alan yatırımcı, gerekli şartları sağlamak kaydıyla, taşınmaz üzerindeki hakları elde etme fırsatına sahip olur.

Yatırım Yeri Tahsisi Başvuru Evrakları

Yatırım yeri tahsisi başvurusu için gerekli olan belgeler şunlardır:

1. Yatırım Teşvik Belgesi: Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Belgesi ve diğer belgelerde eksiklik bulunmaması durumunda, Yatırım Yeri Tahsisi desteğini içeren Yatırım Teşvik Belgesi.
2. Ön Tahsis veya Karakteristik Değer Yazısı: ÇED Belgesi temin edilemeyen durumlar için, Yatırım Teşvik Belgesi yerine geçebilecek ön tahsis veya karakteristik değer yazısı.
3. Yatırım Bilgi Formu: Yatırımcıya ait bilgiler, yatırım yeri bilgileri, yatırım tutarı, istihdam durumu, makine ve teçhizat bilgileri gibi detayların yer aldığı form.
4. OSB/EB Yazısı: Organize Sanayi Bölgesi (OSB) veya Endüstri Bölgesi (EB) içinde yatırım yapılacak alanın mevcut boş parsel durumu ve yatırımın gerçekleştirilemeyeceğine dair yazı.
5. Vergi Borcu Yoktur Belgesi
6. Bilanço: Yatırımın %20’sini karşılayacak öz kaynağa sahip olunduğunu gösteren onaylı bilanço.
7. Fizibilite Raporu ve Finansman Tablosu: 50 milyon TL’yi aşan yatırımlar için hazırlanan ve yetkin kişilerce onaylanmış fizibilite raporu ve finansman tablosu.
8. Başvuru Ücreti Makbuzu
9. Vaziyet Planı: Yatırım alanının detaylarını, parsel sınırlarını ve yapı yaklaşma sınırlarını içeren, Bakanlık esaslarına uygun vaziyet planı.
10. Şirket Evrakları: Oda sicil kaydı, şirket ana sözleşmesi, imza sirküleri, ticaret sicili gazeteleri ve vergi levhası gibi belgeler.
11. Şirket Mali Göstergeleri: İşletme hesabı özeti, son üç yılın bilançoları ve mali tabloları.

Bu belgeler, başvuru dilekçesi ve talep formu ile birlikte Bakanlık ya da Bakanlığın ilgili birimine sunulmalıdır.

Yatırım Yeri Tahsisi Başvuru Ücretleri ve Süreci

Yatırım Yeri Tahsisi başvurusu, taşınmazın bulunduğu bölgeye göre farklı ücretlendirilmiştir. Başvuru ücretleri, şu şekilde belirlenmiştir:

• Birinci Bölge: 2.500 TL
• İkinci Bölge: 2.000 TL
• Üçüncü Bölge: 1.500 TL
• Dördüncü ve Beşinci Bölgeler: 1.000 TL
• Altıncı Bölge: 500 TL

Başvuru ücretleri, ilgili taşınmazın bulunduğu ildeki idarenin muhasebe birimine yatırılmalıdır.

Yatırım Yeri Tahsisi Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yatırım Yeri Tahsisi süreci, karmaşık ve çok aşamalıdır. Bu süreç, ilgili tüm kurumların mevzuatlarına uyum sağlanarak dikkatle yönetilmelidir. Aşağıda bu süreçte sık yapılan hatalar ve dikkat edilmesi gereken önemli noktalar açıklanmıştır:

1. Yatırım Teşvik Belgesi’ndeki destek unsurları tablosunda Yatırım Yeri Tahsisi desteği mutlaka yer almalıdır.
2. Ön tahsis veya karakteristik değer yazısının düzenlenmesi sırasında, yatırımın bölgesel teşvik kapsamına uygunluğu ve yatırım yeri tahsisi desteği açıkça belirtilmelidir.
3. Sabit yatırım tutarının, sektör bazında belirlenen rayiç bedelin kaç katı olması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
4. Taahhüt edilen istihdam sayısına 5 yıl boyunca sadık kalınması zorunludur. Bu süre, işletmenin faaliyete geçiş tarihinden itibaren başlar ve 5 yıl boyunca geçerlidir.
5. Yatırım sürecinde irtifak hakkı veya kullanım izni üçüncü şahıslara devredilebilir, ancak ön izin süresi boyunca devredilemez ve ortaklık kurulamaz.
6. Mücbir sebepler hariç, yatırım süresi içerisinde projenin %50’sinin tamamlanamaması veya istihdam taahhüdünde %10’u aşan bir sapma olması durumunda, tüm destekler geri alınır. Bu destekler, sağlanan indirimler, alınmayan hasılat payı ve diğer tüm faydaları kapsar.

Tahsis Edilen Yatırım Yeri Süresi Sonunda Ne Olur?

İrtifak hakkı veya kullanma izni ile tahsis edilen yatırım yerinin sözleşme süresi tamamlandığında; makine, teçhizat ve demirbaşlar hariç, tüm yapılar ve tesisler idareye intikal eder. Ancak, yatırımcı talebi üzerine, yapı ve tesislerin irtifak hakkı veya kullanma izni verilerek doğrudan devam etmesi mümkündür.

Yatırım tamamlandıktan sonra, kapasite artışı veya modernizasyon yatırımları yapılabilir. Bu tür yatırımlar genellikle birden fazla fazda planlanır ve bu sayede daha fazla istihdam desteği sağlanır. Bu süreçte, yeni Yatırım Teşvik Belgesi alırken, danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak faydalı olacaktır.

Yatırım Yeri Tahsisi Danışmanlık Hizmetleri

Yatırım Yeri Tahsisi süreci, çok sayıda kurumun ve belgenin koordinasyonunu gerektiren uzun bir işlemdir. Bu sürecin etkin yönetimi için aşağıdaki danışmanlık hizmetlerinden faydalanabilirsiniz:

1. Yatırım Teşvik Belgesi: Yatırım yerine uygun ve yer tahsisi desteği içeren Yatırım Teşvik Belgesi temin edilmelidir. Bu belgenin yatırım yeri ile uyumlu olması büyük önem taşır. Belge temin süresi, başvurular için kritik bir faktördür.
2. Vaziyet Planı: Yatırım yerinin incelenmesi ve imar planına uyum sağlanarak vaziyet planının doğru şekilde düzenlenmesi gerekir. Bakanlıkça belirlenen formatta düzenlenmesi önemlidir.
3. Diğer Kurum İzin ve Yazıları: Yatırım konusu ile ilgili diğer kurum ve kuruluşlardan gerekli belgelerin temini, zamanında ve doğru şekilde yapılmalıdır.
4. Yatırım Projelendirme: Yatırım yeri ile uyumlu yatırım projeleri hazırlanmalıdır. Taşınmazın emlak değeri ve uygun alanlar göz önünde bulundurularak, yatırım projesi eksiksiz bir şekilde yapılmalıdır.
5. Süreç Takibi: Milli Emlak ve diğer ilgili kurumlarla süreçlerin adım adım takip edilmesi gerekmektedir. Her adımda bilgi ve belge akışının kesintisiz sağlanması büyük önem taşır.

Yatırım Yeri Tahsisi süreci, doğru yönetildiğinde önemli fırsatlar sunmaktadır. Her aşamanın dikkatli bir şekilde yönetilmesi ve ilgili mevzuatların takip edilmesi gerekir. Bu süreçte, uzman danışmanlık hizmetleri alarak en iyi sonuçları elde edebilirsiniz.